Chương 6: Nắm Vững Kỹ Năng Đọc Biểu Đồ
Kỹ năng đọc biểu đồ là một yếu tố cơ bản đối với những người giao dịch chứng khoán, giúp bạn hiểu rõ diễn biến giá của tài sản theo thời gian thông qua một cách trực quan. Trước đây, khi công nghệ số chưa phát triển, những nhà tiên phong của thị trường đã cẩn thận ghi chép các mức giá và giao dịch bằng tay, từ đó đặt nền móng cho các phương pháp phân tích biểu đồ hiện đại ngày nay.
Trong thời đại kỹ thuật số hiện tại, phân tích biểu đồ vẫn là công cụ không thể thiếu đối với cả nhà giao dịch và nhà đầu tư, giúp họ phân tích xu hướng thị trường qua nhiều khung thời gian khác nhau. Trong khi các nhà phân tích cơ bản tập trung vào tình hình tài chính của doanh nghiệp và các yếu tố kinh tế vĩ mô, những nhà giao dịch kỹ thuật lại dựa vào biểu đồ để tìm hiểu trực tiếp từ biến động giá, sử dụng các công cụ đồ họa khác nhau để giải mã các động lực ẩn sau thị trường.
Chương này sẽ giúp bạn hiểu rõ quy trình xây dựng biểu đồ, giới thiệu các ký hiệu tiêu chuẩn và khám phá các kỹ thuật phân tích cơ bản sử dụng những biểu đồ này. Bắt đầu từ những điều cơ bản về biểu đồ nến Nhật, chúng ta sẽ xem xét cách những biểu đồ này có thể báo hiệu sự thay đổi trong cung và cầu. Việc tích hợp các chỉ báo kỹ thuật càng làm phong phú thêm sự hiểu biết của chúng ta, cung cấp những cái nhìn sâu sắc hơn về hành vi giá. Hơn nữa, phương pháp phân tích đa khung thời gian, kết hợp giữa phân tích dài hạn và ngắn hạn, sẽ mang đến cái nhìn tổng thể, giúp các nhà giao dịch xác định các tín hiệu xác nhận qua các thời kỳ khác nhau.
Hãy tưởng tượng rằng thị trường chứng khoán giống như một chiến trường, nơi hai đội quân hùng mạnh đang không ngừng giao chiến để giành quyền kiểm soát. Đội quân thứ nhất đại diện cho phe mua, còn được gọi là phe bull, và đội quân thứ hai đại diện cho phe bán, hay phe bear.
Đội Quân Mua (Bulls)
Đội quân này có mục tiêu là chiếm lấy vùng đất, tức là đẩy giá cổ phiếu lên cao hơn. Khi họ mạnh mẽ và có nhiều quân số, họ tiến lên phía trước, và giá cổ phiếu bắt đầu tăng lên. Mỗi bước tiến của họ là một sự gia tăng giá trên biểu đồ chứng khoán.
Đội Quân Bán (Bears)
Ngược lại, đội quân bán muốn bảo vệ hoặc hạ thấp vùng đất, tức là giảm giá cổ phiếu. Họ cố gắng đẩy lùi đội quân mua khỏi chiến trường. Khi phe bán chiếm ưu thế, họ sẽ đẩy giá cổ phiếu xuống thấp hơn, tạo ra sự suy giảm trên biểu đồ giá.
Cuộc Chiến Giữa Hai Đội Quân
Mỗi lần hai đội quân này đối đầu, sẽ diễn ra một trận chiến quyết liệt. Nếu đội quân mua đủ mạnh để đẩy lùi đội quân bán, họ sẽ chiếm được vùng đất mới và giá cổ phiếu sẽ tăng lên. Ngược lại, nếu đội quân bán mạnh hơn, họ sẽ đẩy lùi đội quân mua và làm giá cổ phiếu giảm xuống.
Tuy nhiên, có những lúc cả hai đội quân đều kiệt sức sau nhiều trận chiến và họ tạm ngừng để nghỉ ngơi. Khi đó, giá cổ phiếu sẽ tạm thời không thay đổi nhiều, và thị trường trở nên "chững lại."
Kết Quả của Trận Chiến
Nếu đội quân mua nhận thấy không còn đối thủ mạnh nào cản trở, họ sẽ tiếp tục tiến lên và giá cổ phiếu sẽ tăng mạnh. Đây là lúc thị trường tăng trưởng vượt bậc. Ngược lại, nếu đội quân bán giành được ưu thế, họ sẽ chiếm lĩnh chiến trường và giá cổ phiếu sẽ giảm xuống, dẫn đến thị trường suy giảm.
Biểu Đồ Nến Nhật Bản
Biểu đồ nến Nhật Bản được xem là lựa chọn hàng đầu để biểu thị sự biến động giá của tài sản theo thời gian, với nguồn gốc từ các thương nhân gạo Nhật Bản từ thế kỷ 18. Phương pháp này đã nhận được sự công nhận rộng rãi trên toàn thế giới nhờ hiệu quả của nó trong các thị trường tài chính.
Các Đặc Điểm Chính Của Biểu Đồ Nến Nhật Bản
Thân nến: Thân nến thể hiện khoảng giá giữa giá mở cửa và giá đóng cửa trong một khoảng thời gian cụ thể. Phần này thường được tô màu—xanh (hoặc trắng) cho các khoảng thời gian khi giá đóng cửa cao hơn giá mở cửa, và đỏ (hoặc đen) cho các khoảng thời gian khi giá đóng cửa thấp hơn.
Bóng nến: Kéo dài từ thân nến là các đường mảnh hoặc "bóng nến" (đôi khi được gọi là "bóng" hoặc "đuôi") thể hiện mức giá cao và thấp trong khoảng thời gian đó. Sự xuất hiện của các bóng nến cung cấp một hình ảnh trực quan về độ biến động giá trong khung thời gian đó.
Bóng trên cho thấy giá đã được đẩy lên cao hơn giá mở cửa hoặc đóng cửa, nhưng áp lực bán đã kéo giá xuống, cho thấy sự từ chối giá cao hơn và có thể có một lượng cung vượt trội tại các mức này.
Bóng dưới cho thấy giá đã giảm dưới mức giá mở cửa hoặc đóng cửa nhưng sau đó đã được đẩy lên, phản ánh áp lực mua tại mức giá thấp hơn và có thể có một lượng cầu vượt trội tại các mức này.
Biên độ giá: Biên độ giá đề cập đến khoảng giá giữa mức cao và thấp trong một giai đoạn giao dịch nhất định (ví dụ: một nến hoặc một thanh giá).
Biên độ rộng cho thấy sự di chuyển đáng kể và có thể là phản ứng mạnh mẽ từ phía người mua hoặc người bán trong giai đoạn đó, chỉ ra sự biến động cao.
Biên độ hẹp ám chỉ sự di chuyển giá ít hơn và có thể cho thấy sự biến động thấp, với sự cân bằng cung cầu rõ ràng hơn.
Khung thời gian biểu thị: Mỗi cây nến tượng trưng cho một khoảng thời gian cụ thể, có thể dao động từ một phút đến một ngày hoặc nhiều hơn, tùy thuộc vào cài đặt của biểu đồ. Tính linh hoạt này cho phép các nhà giao dịch điều chỉnh phân tích của mình phù hợp với khung thời gian của chiến lược giao dịch, tạo ra một công cụ đa dụng cho việc phân tích thị trường.
Mặc dù có những phương pháp biểu diễn giá khác như biểu đồ thanh kiểu phương Tây, biểu đồ điểm & số, biểu đồ Renko và biểu đồ đường, phương pháp nến Nhật Bản đã nổi lên như một trong những phương pháp trực quan phổ biến và linh hoạt nhất trên các thị trường tài chính.
Biểu Đồ Cổ Phiếu Điển Hình
Một biểu đồ cổ phiếu điển hình thường sử dụng định dạng hai bảng, kết hợp một lưới dữ liệu giá và khối lượng giao dịch theo thời gian. Bố cục này được thiết kế để tạo điều kiện cho việc phân tích chi tiết hiệu suất của cổ phiếu trong các khoảng thời gian được chọn.
Bảng Giá: Phần trên của biểu đồ dành cho việc hiển thị lịch sử giá của tài sản. Giá được biểu thị trên trục dọc, với dữ liệu mới nhất xuất hiện ở bên phải và dữ liệu cũ hơn dần ở bên trái. Cách sắp xếp này cho phép quan sát các biến động giá trong các khoảng thời gian được chỉ định, hay còn gọi là "ticks," có thể dao động từ một phút đến một tuần, mang lại cái nhìn chi tiết về xu hướng và mô hình giá.
Bảng Khối Lượng: Bên dưới thông tin về giá, bảng dưới thể hiện khối lượng giao dịch cho mỗi khoảng thời gian tương ứng. Biểu diễn trực quan về khối lượng này cung cấp những hiểu biết về hoạt động giao dịch liên quan đến biến động giá, giúp các nhà phân tích phát hiện các mô hình hoặc bất thường tiềm ẩn trong áp lực mua và bán.
Diễn Giải Tín Hiệu Nến Nhật
Cấu trúc của nến Nhật cung cấp những tín hiệu sâu sắc về hành vi và tâm lý của các thành phần tham gia thị trường trong một khoảng thời gian nhất định. Hãy cùng khám phá ý nghĩa đằng sau các thành phần chính của nến Nhật.
Kích Thước Thân Nến:
Thân nến xanh (hoặc trắng): cho thấy một giai đoạn mà áp lực mua chiếm ưu thế, với giá đóng cửa cao hơn giá mở cửa. Điều này cho thấy nhu cầu mạnh mẽ.
Thân nến đỏ (hoặc đen): ngược lại, biểu thị một giai đoạn mà áp lực bán chiếm ưu thế, với giá đóng cửa thấp hơn giá mở cửa, chỉ ra cung mạnh hơn.
Thân nến lớn: Một cây nến với thân nến cao, đáng kể cho thấy cường độ mạnh mẽ trong động lực cung cầu của thị trường. Một thân nến xanh lớn cho thấy rằng người mua đã tích cực đẩy giá lên cao, thể hiện sự thống trị của họ. Ngược lại, một thân nến đỏ lớn cho thấy người bán đã kiểm soát, tạo áp lực bán mạnh. Những sự khác biệt này nhấn mạnh sự quyết tâm của thị trường—hoặc sự thiếu quyết tâm—trong một hướng đi cụ thể.
Thân nến nhỏ: Ngược lại, một cây nến với thân nhỏ hoặc mảnh phản ánh sự thiếu quyết tâm mạnh mẽ từ cả người mua và người bán, chỉ ra tâm lý thị trường cân bằng hoặc không chắc chắn hơn.
Bóng Nến: Bóng Trên và Bóng Dưới:
Bóng Trên và Bóng Dưới: Bóng của nến, kéo dài ra ngoài thân nến đến mức giá cao và thấp, cho thấy những mức giá mà giao dịch đã đạt đến nhưng không thể duy trì. Bóng trên dài báo hiệu rằng người bán đã từ chối mức giá cao hơn, tạo áp lực giảm giá, trong khi bóng dưới dài cho thấy người mua đã tích cực đẩy giá lên từ mức thấp, thể hiện sự kiên cường trước áp lực bán. Những đặc điểm này thường xác định các khu vực mà hỗ trợ và kháng cự được thiết lập một cách linh hoạt trong khoảng thời gian giao dịch.
Tâm Lý Trái Chiều:
Những cây nến có cả bóng trên và bóng dưới, cùng với màu sắc thân nến tương phản, thể hiện một cuộc chiến đang diễn ra giữa người mua và người bán, mà không bên nào giành được ưu thế rõ ràng. Tình trạng tâm lý thị trường trái chiều này thường dẫn đến sự biến động gia tăng và tạo tiền đề cho một sự thay đổi quan trọng, đòi hỏi sự theo dõi chặt chẽ của các nhà giao dịch.
Các Mô Hình Nến Cơ Bản
Một số cấu hình nến, được công nhận vì giá trị dự đoán của chúng, báo hiệu sự thay đổi trong tâm lý thị trường và động lực quyền lực:
Nến Ngôi Sao Băng và Nến Búa
Ngôi Sao Băng: Một cây nến có thân dưới nhỏ và bóng trên dài, giống như ngôi sao băng, báo hiệu một sự đảo ngược nhanh chóng của sự lạc quan, thường được xem là tín hiệu của sự mở rộng quá mức của thị trường.
Nến Búa: Được nhận biết bởi thân trên nhỏ và bóng dưới dài, nến búa cho thấy sau một giai đoạn yếu kém, thị trường đã tìm thấy sự hỗ trợ mạnh mẽ, gợi ý về một sự đảo chiều tăng giá tiềm năng.
Nến Doji
Được đặc trưng bởi giá mở cửa và giá đóng cửa gần như bằng nhau, nến Doji thể hiện sự cân bằng hoặc trạng thái cân bằng giữa cung và cầu, báo hiệu sự do dự của thị trường.
Nến Nhấn Chìm
Các mẫu hình này cho thấy sự thay đổi mạnh mẽ trong quyền lực của thị trường, với thân nến hiện tại hoàn toàn bao phủ phạm vi phiên giao dịch trước đó, chỉ ra một động thái mạnh mẽ từ phía người mua hoặc người bán.
Phân Tích Đa Khung Thời Gian
Để xây dựng một chiến lược giao dịch toàn diện, việc nhìn xa hơn các tín hiệu tức thời từ các cây nến riêng lẻ hoặc các mẫu hình ngắn hạn là điều quan trọng. Phân Tích Đa Khung Thời Gian (MTA) mang lại một cách tiếp cận toàn diện hơn, cho phép các nhà giao dịch đánh giá các biến động thị trường qua các khoảng thời gian khác nhau để có cái nhìn tổng thể về các xu hướng tiềm ẩn.
Các Lớp Phân Tích MTA:
Cấp Độ Vĩ Mô (Macro Level): Ở quy mô lớn nhất, việc xem xét các xu hướng nhiều năm qua biểu đồ hàng tuần hoặc hàng tháng giúp xác định hướng đi dài hạn của thị trường và các mức hỗ trợ hoặc kháng cự chính. Lớp này tạo nền tảng cho việc hiểu được động lượng tổng thể.
Cấp Độ Trung (Medium Level): Đối với các nhà giao dịch tập trung vào các vị thế swing, lớp trung, sử dụng biểu đồ hàng ngày đến 4 giờ, là công cụ quan trọng để nắm bắt các chuyển động lên hoặc xuống đáng kể, cung cấp những cái nhìn sâu sắc về các xu hướng ngắn hạn nhưng có ảnh hưởng lớn.
Cấp Độ Vi Mô (Micro Level): Ở quy mô nhỏ nhất, các khoảng thời gian theo giờ hoặc phút phục vụ cho các nhà giao dịch trong ngày, giúp hiển thị rõ ràng xu hướng hiện tại của thị trường, điều cần thiết để đưa ra các quyết định nhanh chóng và chính xác.
Liên Kết Chiến Lược Qua Các Khung Thời Gian
Bằng cách liên kết hành vi thị trường quan sát được trong các khung thời gian dài hơn và ngắn hơn, các nhà giao dịch có thể phân biệt giữa động lực bền vững và các xu hướng ngược chiều tạm thời. Sự liên kết này giúp xác định liệu thị trường đang trong giai đoạn tích lũy hay sắp có sự đột phá.
Phân Tích Từ Trên Xuống Dưới vs. Từ Dưới Lên Trên:
Phân Tích Từ Trên Xuống Dưới (Top-Down Analysis): Cách tiếp cận này bắt đầu với góc nhìn vĩ mô, phân tích dữ liệu nhiều năm để hiểu bối cảnh thị trường lớn hơn trước khi dần dần thu hẹp vào chi tiết của các hành động trong khung thời gian thấp hơn. Nó đảm bảo rằng các chuyển động trong ngày được xem xét trong bối cảnh xu hướng rộng lớn hơn.
Phân Tích Từ Dưới Lên Trên (Bottom-Up Analysis): Ngược lại, bắt đầu từ cấp độ vi mô và làm việc từ dưới lên cho phép các nhà giao dịch đặt nền tảng chiến lược của mình trong các động lực thị trường tức thời, đồng thời tìm kiếm các tín hiệu xác nhận hoặc cảnh báo từ các xu hướng dài hạn.
Tầm quan trọng của việc phân tích nến đơn lẻ trong việc đánh giá tâm lý thị trường không thể bị đánh giá thấp. Tuy nhiên, điều quan trọng là phải đặt cái nhìn này trong bối cảnh toàn cảnh của thị trường. Tương tự như cách tâm trạng của một người có thể dao động từng ngày mà không làm thay đổi hoàn toàn tâm trạng chung của họ, một cây nến giảm giá đơn lẻ không đồng nghĩa với việc xu hướng thị trường đang tăng sẽ chuyển hướng. Giống như một chiếc xe đang di chuyển cần thời gian để giảm tốc, động lượng của thị trường cũng không dừng lại ngay lập tức; trong giai đoạn giảm tốc này, nhiều chỉ báo có thể xuất hiện, báo hiệu sự thay đổi sắp tới. Mục tiêu chiến lược của bạn là nhận biết các dấu hiệu báo trước này và lập kế hoạch hành động để ứng phó một cách khéo léo khi những thay đổi dự đoán này xảy ra—hoặc nếu chúng diễn ra khác với dự đoán. Những người mới bắt đầu thường dễ sa đà vào việc tìm hiểu và ghi nhớ các loại nến và các mẫu hình. Tuy nhiên, việc này là không cần thiết. Thay vào đó, bạn cần hiểu rõ bản chất của các thành phần của nến như thân nến, râu nến, và ý nghĩa của chúng (phản ánh tâm lý nhà đầu tư như thế nào).