Gói cứu trợ 10.000 tỷ NDT: Chỉ là 'giãn nợ' thay vì kích thích thực sự

Tổng quan kinh tế Trung Quốc năm 2024

Năm 2024, kinh tế Trung Quốc đối mặt với nhiều biến động trong bối cảnh kinh tế toàn cầu bất ổn. Tăng trưởng GDP theo quý cho thấy sự phục hồi nhưng cũng bộc lộ những thách thức nội tại.

• Quý I/2024: GDP tăng 5,3%, vượt dự báo 5%, phản ánh sự phục hồi mạnh mẽ sau những biến động kinh tế toàn cầu.

• Quý II/2024: Tăng trưởng giảm nhẹ xuống 4,7%, phản ánh những thách thức nội tại và ngoại lực đối với nền kinh tế.

• Quý III/2024: GDP đạt 4,6%, vượt kỳ vọng 4,5%, cho thấy sự ổn định dần của nền kinh tế.

• Nửa đầu năm 2024: Tăng trưởng trung bình đạt 5%, phù hợp với mục tiêu của chính phủ.

Thị trường lao động

• Tỷ lệ thất nghiệp thanh niên (16-24 tuổi): Tháng 6/2024 đạt 13,2%; tháng 7 tăng lên 17,1%; tháng 8 đạt mức kỷ lục 18,8%, cho thấy khó khăn trong việc tạo việc làm cho lực lượng lao động trẻ.

• Năm 2024, có 11,58 triệu cử nhân tốt nghiệp, tạo áp lực lớn lên thị trường lao động, đặc biệt khi cung vượt cầu trong các ngành dịch vụ và công nghiệp.

Nợ công và nợ ẩn của chính quyền địa phương

Nợ công của Trung Quốc, bao gồm nợ của chính quyền trung ương và địa phương, dự kiến tăng lên mức 61,3% GDP trong năm 2024, so với 56,1% trong năm 2023.

Nợ ẩn của các chính quyền địa phương, thông qua các công ty tài chính thuộc sở hữu địa phương (LGFV), được xem là rủi ro tài chính hàng đầu ở châu Á. Các LGFV này huy động vốn để tài trợ cho các dự án cơ sở hạ tầng, nhưng không được ghi nhận chính thức, gây ra rủi ro lớn cho hệ thống tài chính.

Tổng quy mô nợ

• Theo Goldman Sachs: Tổng nợ chính quyền địa phương ước tính khoảng 23 nghìn tỷ USD

• Theo S&P Global Ratings: Nợ LGFV (Local Government Financing Vehicles) đạt 46 nghìn tỷ NDT (6,5 nghìn tỷ USD) cuối năm 2023

• Trái phiếu trong nước đáo hạn năm 2023: 4,3 nghìn tỷ NDT - mức cao kỷ lục

Đặc điểm cơ cấu nợ

• Bao gồm các khoản vay ngầm từ hàng nghìn công ty tài chính

• Nguồn vay chủ yếu từ:

  • Tỉnh thành lập

  • Các ngân hàng chính sách nhà nước

  • Thị trường trái phiếu

Khả năng trả nợ suy yếu

• Nhiều địa phương có chi phí trả nợ vượt 10% tổng nguồn thu

• Hai thành phố (Lan Châu và Quế Lâm) có chi phí trả nợ cao hơn tổng thu nhập

• Xu hướng vay mới để trả nợ cũ, tăng rủi ro vỡ nợ

Chi phí vay cao

• Lãi suất LGFV trung bình 5,36% (2022)

• Cao hơn lãi suất cho vay doanh nghiệp thông thường (4,12%)

• Một số tỉnh như Quý Châu, Quảng Tây, Vân Nam có lãi suất trên 5%

Nguyên nhân suy giảm khả năng trả nợ

• Covid-19 làm suy giảm nguồn thu địa phương

• Khủng hoảng bất động sản ảnh hưởng đến doanh thu từ đất đai

• Dân số già hóa làm giảm nguồn thu thuế

• Tăng trưởng kinh tế chậm lại

Gói cứu trợ 10.000 tỷ NDT: Giải pháp tình thế?

Quy mô và cấu trúc

• Tổng giá trị: 10.000 tỷ NDT (khoảng 1,4 nghìn tỷ USD)

• Nâng trần nợ công cho chính quyền địa phương thêm 6.000 tỷ NDT

• Tập trung vào tái cơ cấu và giãn nợ cho chính quyền địa phương

Mục tiêu chính

• Giảm áp lực nợ ngắn hạn cho địa phương

• Ngăn chặn rủi ro vỡ nợ hệ thống

• Tái cấu trúc các khoản nợ đến hạn

• Kiểm soát nợ ngầm của chính quyền địa phương

Phản ứng của thị trường

Thị trường chứng khoán

• Cổ phiếu Trung Quốc phản ứng tiêu cực

• Thất vọng vì thiếu các biện pháp kích thích trực tiếp

• Lo ngại về hiệu quả của gói giãn nợ

Thị trường trái phiếu

• Lãi suất trái phiếu LGFV vẫn ở mức cao

• Nhà đầu tư thận trọng với trái phiếu địa phương

• Chênh lệch lãi suất giữa các vùng miền tăng cao

Đánh giá hiệu quả

Ưu điểm

• Giảm áp lực trả nợ ngắn hạn

• Ngăn chặn nguy cơ vỡ nợ đột ngột

• Tạo thời gian cho cải cách cơ cấu

Hạn chế

• Chưa giải quyết căn nguyên của vấn đề nợ

• Thiếu các biện pháp kích thích kinh tế thực chất

• Rủi ro đạo đức trong quản lý nợ địa phương

Tác động đến kinh tế thế giới và Việt Nam

Tác động đến kinh tế thế giới

Trung Quốc, với vai trò là nền kinh tế lớn thứ hai thế giới, có ảnh hưởng sâu rộng đến kinh tế toàn cầu. Sự suy giảm tăng trưởng của Trung Quốc có thể dẫn đến giảm nhu cầu về nguyên liệu và hàng hóa, ảnh hưởng đến các nước xuất khẩu. Ngoài ra, sự bất ổn trong nền kinh tế Trung Quốc có thể gây ra biến động trên thị trường tài chính toàn cầu, ảnh hưởng đến tâm lý nhà đầu tư và dòng vốn quốc tế.

Tác động đến kinh tế Việt Nam

Việt Nam có quan hệ kinh tế chặt chẽ với Trung Quốc, đặc biệt trong lĩnh vực thương mại và đầu tư. Sự suy giảm kinh tế của Trung Quốc có thể ảnh hưởng đến xuất khẩu của Việt Nam, đặc biệt là các mặt hàng nguyên liệu và linh kiện. Ngoài ra, sự giảm nhu cầu từ Trung Quốc có thể ảnh hưởng đến các ngành công nghiệp phụ thuộc vào thị trường này. Tuy nhiên, Việt Nam cũng có thể tận dụng cơ hội từ việc các doanh nghiệp quốc tế tìm kiếm địa điểm sản xuất thay thế Trung Quốc, thúc đẩy đầu tư và chuyển dịch chuỗi cung ứng.

Kết luận

Năm 2024, kinh tế Trung Quốc cho thấy những dấu hiệu phục hồi nhưng chưa đồng đều. Tăng trưởng GDP duy trì ở mức khá, nhưng các thách thức như tỷ lệ thất nghiệp thanh niên cao, tiêu dùng nội địa phục hồi chậm, và nợ ẩn của chính quyền địa phương vẫn là những điểm nghẽn cần giải quyết.

Các gói cứu trợ và biện pháp kích thích kinh tế đã phát huy một số tác dụng tích cực, nhưng cần thời gian để đạt được hiệu quả