Việt Nam: Trung tâm logistics mới của châu Á?

Việt Nam đang chuyển mình từ một trung tâm sản xuất thành một trung tâm logistics chiến lược tại Đông Nam Á. Tham vọng này được hỗ trợ bởi:

• Mức đầu tư công lớn chưa từng có vào cảng biển, kho bãi, vận tải đa phương thức.

• Tốc độ tăng trưởng ngành logistics đạt 14–16%/năm – vượt xa mức trung bình khu vực.

• Sự hội tụ giữa sản xuất – xuất khẩu – thương mại điện tử – công nghệ – hạ tầng.

• Các dự án tầm cỡ thế giới như Cảng trung chuyển Cần Giờ và SuperPort Vĩnh Phúc.

Việc xác định đúng doanh nghiệp hưởng lợi sớm sẽ tạo ra lợi thế đầu tư vượt trội trong thập kỷ tới.

Vị trí Địa lý – Địa chính trị: Lợi thế Chiến lược của Việt Nam

Việt Nam nằm trên trục vận tải biển Á – Âu – Mỹ và là cửa ngõ Đông Nam Á nhìn ra Thái Bình Dương. Với hơn 3.260 km bờ biển, Việt Nam sở hữu một chuỗi cảng trải dài từ Bắc xuống Nam, kết nối thuận tiện đến:

• Trung Quốc phía Bắc (qua đường bộ, đường sắt liên vận)

• ASEAN nội địa (Lào, Campuchia, Thái Lan) qua các hành lang kinh tế như:

  • Hành lang Đông – Tây (EWEC)

  • Hành lang Nam – Bắc (NSEC)

• Chuỗi cung ứng Đông Bắc Á (Trung – Nhật – Hàn) qua đường biển

• Ấn Độ Dương thông qua eo biển Malacca – Biển Đông – cảng trung chuyển Việt Nam

Việt Nam là một trong số ít quốc gia có thể vừa làm trạm trung chuyển đường biển, vừa làm điểm giao thương hàng hóa nội Á xuyên biên giới.

Địa chính trị ổn định và mở cửa

• Trong bối cảnh xung đột Mỹ – Trung, Việt Nam nổi lên như một đối tác trung lập, đáng tin cậy với cả hai bên.

• Thành viên của hàng loạt FTA thế hệ mới như: CPTPP, EVFTA, RCEP, UKVFTA – giúp hàng hóa từ Việt Nam dễ dàng vào các thị trường lớn với thuế quan thấp.

• Chính trị – pháp lý ổn định là lợi thế lớn so với nhiều nước trong khu vực có rủi ro chính trị hoặc bất ổn (Myanmar, Thái Lan, Philippines…).

Tầm nhìn chiến lược: Logistics là trụ cột tăng trưởng mới

1. Từ chủ trương nhà nước đến chỉ tiêu định lượng

• Chính phủ đang triển khai chiến lược “Phát triển dịch vụ logistics đến 2035, tầm nhìn 2045” với các mục tiêu:

  • Tăng tỷ trọng logistics lên 15–20% GDP

  • Giảm chi phí logistics từ 16–18% xuống còn 12–15% GDP

  • Nâng hạng chỉ số LPI của Việt Nam từ 43 lên top 50 toàn cầu

Việc phát triển ngành logistics không chỉ nhằm hỗ trợ tăng trưởng xuất khẩu – vốn là động lực truyền thống của kinh tế Việt Nam – mà còn đóng vai trò quan trọng trong tái cấu trúc mô hình tăng trưởng theo hướng bền vững và tự chủ hơn.

Cụ thể:

• Hỗ trợ xuất khẩu hiệu quả hơn: Logistics giúp giảm chi phí vận chuyển, tăng tốc độ giao hàng và cải thiện độ tin cậy của chuỗi cung ứng – từ đó nâng cao năng lực cạnh tranh xuất khẩu, đặc biệt cho các ngành chủ lực như dệt may, điện tử, nông sản chế biến.

• Giảm lệ thuộc vào gia công và mô hình tăng trưởng dựa vào FDI: Một hệ sinh thái logistics nội địa phát triển sẽ tạo điều kiện cho doanh nghiệp Việt chủ động hơn trong chuỗi giá trị – từ sản xuất đến phân phối – thay vì phụ thuộc vào nhà cung ứng hoặc đơn hàng nước ngoài.

• Chuyển dịch từ “thâm dụng lao động” sang “thâm dụng kỹ thuật & vốn”: Logistics hiện đại đòi hỏi đầu tư vào công nghệ, hạ tầng và tự động hóa. Điều này kéo theo chuyển dịch lực lượng lao động sang các lĩnh vực có giá trị gia tăng cao hơn.

• Trung tâm dịch vụ khu vực: Khi logistics phát triển vượt ra khỏi nhu cầu nội địa, Việt Nam có thể trở thành nơi cung ứng dịch vụ logistics cho cả khu vực Đông Dương và Đông Nam Á – giống vai trò mà Singapore đang đảm nhiệm.

2. Hạ tầng logistics là ưu tiên ngân sách

• Tỷ lệ chi đầu tư công cho hạ tầng được nâng từ 6% lên 7% GDP từ năm 2025

• Tổng giải ngân dự kiến năm 2025: 825.9 nghìn tỷ VND (~34 tỷ USD)

Quy mô thị trường và xu hướng tăng trưởng

Hạ tầng và năng lực logistics

1. Cảng biển nước sâu: Việt Nam đang rút ngắn khoảng cách với Singapore

Tổng lượng container năm 2024 đạt 29.9 triệu TEUs – tăng 21% so với 2023, tiệm cận mức 41.1 triệu TEUs của Singapore

2. Đầu tư công đồng bộ

• Đầu tư hạ tầng tăng 40% YoY trong 6T đầu năm 2025.

• Các tuyến đường bộ Bắc – Nam, cao tốc, đường sắt liên kết cảng biển được ưu tiên vốn.

Lợi thế cạnh tranh so với Singapore

Những địa phương hưởng lợi mạnh

Ngành hưởng lợi

• Sản xuất xuất khẩu: Điện tử, dệt may, gỗ, thực phẩm, máy móc

• E-commerce – FMCG: Nhu cầu giao hàng nhanh, kho bãi tăng mạnh

• Logistics công nghệ: Theo xu hướng AI, IoT, blockchain

• Logistics xanh: Hạ tầng carbon thấp, vận tải sạch

• Bất động sản công nghiệp – kho vận: Tăng giá thuê, mở rộng quy mô

FDI tăng tốc mạnh mẽ trong lĩnh vực logistics

Theo Bộ Kế hoạch và Đầu tư, tính đến tháng 6/2025, tổng vốn FDI đăng ký vào lĩnh vực kho bãi và vận tải đạt gần 7 tỷ USD, tăng gần 40% so với cùng kỳ 2022, phản ánh xu hướng dịch chuyển sản xuất toàn cầu và nhu cầu nâng cấp chuỗi cung ứng tại Việt Nam.

• Nhiều dự án FDI lớn đang tập trung vào ICD, kho thông minh, trung tâm phân phối lạnh, và logistics thương mại điện tử.

• Các nhà đầu tư lớn đến từ Singapore, Nhật Bản, Hàn Quốc, Đức và Trung Quốc.

2. Một số dự án FDI tiêu biểu

3. FDI gián tiếp vào hạ tầng logistics

Ngoài logistics thuần túy, dòng vốn FDI vào cảng biển, đường sắt kết nối khu công nghiệp, trung tâm ICD nội địa cũng đang tăng:

• Cảng Gemalink giai đoạn 2 (GMD – CMA-CGM): đầu tư thêm hơn 330 triệu USD, nâng công suất lên 3 triệu TEUs/năm

• Khu logistics ICD Vĩnh Phúc: quy mô 6,88 ha, FDI đến từ Nhật, Hàn

• Thỏa thuận hợp tác SCG – Becamex – VSIP: triển khai logistics công nghiệp ở Bình Dương, Bắc Ninh, Quảng Ngãi

4. Tác động đầu tư gián tiếp vào doanh nghiệp niêm yết

Các dòng vốn FDI thường không đầu tư trực tiếp vào doanh nghiệp logistics nội địa, nhưng lại:

• Tạo nhu cầu sử dụng dịch vụ logistics, đặc biệt từ nhóm doanh nghiệp FDI đang sản xuất xuất khẩu

• Hợp tác chiến lược (liên doanh, thuê kho, hợp đồng dài hạn) với các công ty niêm yết như GMD, SCS, TMS, HAH, TCW…

5. Động lực từ cải cách chính sách

Việt Nam đang triển khai:

• Luật Giao thông vận tải sửa đổi, mở rộng quyền đầu tư nước ngoài vào vận tải đa phương thức

• Luật Đầu tư PPP (2020) khuyến khích FDI trong hạ tầng logistic công – tư

TỔNG HỢP DỰ ÁN LOGISTICS TRỌNG ĐIỂM TẠI VIỆT NAM (2023–2025)

Lưu ý:

• Mỗi dự án trong bảng có thể liên quan tới các nhóm doanh nghiệp theo vùng địa lý, mô hình vận hành (port – depot – freight – air cargo – last mile).

• Các tên doanh nghiệp hưởng lợi gián tiếp mang tính gợi ý chiến lược, tùy thuộc vào khả năng mở rộng mạng lưới, kết nối tuyến vận tải và năng lực khai thác.

• Dự án Nam Đồ Sơn là một trong những tổ hợp logistics – cảng biển tư nhân có quy mô lớn nhất từ trước đến nay tại Việt Nam, tiềm năng định hình lại toàn bộ chuỗi cung ứng tại khu vực miền Bắc.

Nhận định tổng quát

• GMD là doanh nghiệp được hưởng lợi nhiều nhất, với vai trò trung tâm trong hầu hết các dự án cảng biển và logistics nước sâu (Gemalink, Lạch Huyện, kết nối Long Thành, Cần Giờ…).

• TMS dẫn đầu nhóm logistics đa phương thức và kết nối Bắc – Nam, hưởng lợi từ các dự án depot nội địa (ICD, LPI), và đầu tư logistics tại khu công nghiệp.

• HAH là doanh nghiệp chủ lực khai thác container tại miền Bắc, hưởng lợi trực tiếp từ Hải Phòng – Lạch Huyện – Kuehne+Nagel.

• STG, TCW, ILB là các doanh nghiệp vệ tinh quan trọng về hậu cần kho bãi, depot và trung chuyển kết nối cảng.

• SCS, VTP tăng trưởng nhờ các dự án hàng không, logistics nội địa, thương mại điện tử và kết nối đầu cuối (last-mile).

• VNL, VNF dù quy mô nhỏ nhưng có vị trí chiến lược ở mảng forwarding và hợp tác quốc tế.

• Cổ phiếu VSC (CTCP Tập đoàn Container Việt Nam) hiện đang hưởng lợi chủ yếu từ cụm cảng Hải Phòng. VSC sở hữu và vận hành cảng VIP Green Port và cảng Green Port tại khu vực Đình Vũ, Hải Phòng. Các cảng này thuộc cụm cảng Đình Vũ – Lạch Huyện, kết nối trực tiếp với hành lang kinh tế Hà Nội – Hải Phòng – Quảng Ninh và các khu công nghiệp lớn ở Hải Phòng, Hải Dương, Bắc Ninh.

Doanh nghiệp logistics niêm yết trên VNINDEX (2025)

Thị trường chứng khoán Việt Nam đang phản ánh rõ nét vai trò chiến lược của ngành logistics thông qua các doanh nghiệp niêm yết lớn, chủ yếu trên sàn HOSE và UPCOM. Tính đến tháng 7 năm 2025, các cổ phiếu logistics đã ghi nhận mức tăng trưởng vượt trội so với chỉ số VNINDEX, nhờ phục hồi xuất khẩu mạnh mẽ, công suất cảng tăng cao, và đầu tư công bứt phá.

1. Danh sách doanh nghiệp logistics niêm yết nổi bật

Ghi chú: Vốn hóa tính theo dữ liệu công bố gần nhất năm 2025. “—” là chưa rõ số liệu chính thức.

2. Doanh nghiệp vừa và nhỏ trong ngành

Ngoài các ông lớn, thị trường còn có sự hiện diện của nhiều doanh nghiệp logistics tiềm năng:

• Green Development and Investment Service JSC

• Macstar (MST)

• Vietnam Ocean Shipping JSC (VOS)

• Vietnam Ocean Shipping Agency Corp (VSA)

• Portserco (PRS)

• VSM Central Container JSC

• TCO Holdings JSC

Những doanh nghiệp này thường có định hướng tập trung vào một phân khúc (logistics nội địa, cross-border hoặc kho lạnh), đồng thời tận dụng được lợi thế vị trí gần cảng.

Phân tích tài chính các doanh nghiệp tiêu biểu

3. Nhận định đầu tư ngành logistics

• Định giá hợp lý: Hầu hết doanh nghiệp logistics Việt Nam hiện có mức P/E và P/B thấp hơn trung bình khu vực ASEAN, nhưng đang tăng nhanh do kỳ vọng hạ tầng và dòng tiền xuất khẩu.

• Định hướng phát triển bền vững: Các doanh nghiệp lớn như GMD, TMS, VTP, HAH đang đầu tư vào công nghệ, AI, IoT và chuyển đổi xanh (vận tải tiết kiệm nhiên liệu, warehouse thông minh).

• Hưởng lợi chính sách: Hầu hết các doanh nghiệp đều đang nhận ưu đãi từ các chính sách thuế, đất đai và quy hoạch gắn với phát triển hạ tầng logistics quốc gia.

Ngắn hạn (6–12 tháng)

• VTP: Hưởng lợi từ thương mại điện tử

• TMS: Doanh thu ổn định, mở rộng công nghệ

• HAH: Gia tăng sản lượng vận tải container

Trung – Dài hạn (2–5 năm)

• GMD: Trụ cột chiến lược của đầu tư cảng biển

• ILB: Trung tâm ICD khép kín

• SCS: Logistics hàng không lợi nhuận cao

Theo dõi IPO / cổ phiếu quy mô nhỏ

• Saigon Newport (SNP)

• Vĩnh Phúc SuperPort (T&T Group)

• Logistics xanh, khởi nghiệp AI logistics, cold chain

Việt Nam đang triển khai một trong những chiến lược phát triển logistics toàn diện nhất khu vực. Với sự hỗ trợ từ đầu tư công, nền tảng xuất khẩu mạnh, tốc độ số hóa cao và dòng vốn dồi dào, logistics sẽ là lĩnh vực bứt phá của nền kinh tế.
Đối với nhà đầu tư dài hạn, đây là cơ hội chiến lược để đón đầu xu thế thay đổi cấu trúc ngành trong 5–10 năm tới.